Trong mỗi đứa trẻ luôn tồn tại một ngọn lửa nhỏ của sự tò mò, khát khao khám phá và mong muốn trở thành phiên bản tốt nhất của chính mình. Nhưng ngọn lửa đó có thể bùng cháy mạnh mẽ hoặc bị dập tắt bởi chính môi trường xung quanh. Hãy để con cảm nhận rằng chúng luôn được yêu thương, luôn có thể mơ ước và dám thử thách chính mình. Hãy là người luôn đứng phía sau, nhẹ nhàng đỡ con dậy khi con vấp ngã, cổ vũ con khi con do dự và chúc mừng con khi con thành công. Vì hơn ai hết, cha mẹ chính là người gieo hạt giống cảm hứng đầu tiên vào tâm hồn con trẻ – một hạt giống có thể nảy mầm thành những ước mơ rực rỡ trong tương lai

Câu hỏi đặt ra là: Làm thế nào để khơi dậy động lực nội tại và giúp con cảm thấy thực sự hứng thú với cuộc sống? Hãy cùng Tâm Trí Thành phân tích sâu hơn dưới góc độ tâm lý để tìm ra câu trả lời nhé!

1. Trẻ học qua quan sát – Hãy trở thành nguồn cảm hứng sống động

Hành động truyền tải thông điệp mạnh hơn lời nói

Trẻ em không học từ những bài giảng lý thuyết mà từ chính những gì chúng thấy ở cha mẹ mỗi ngày. Nếu bạn muốn con kiên trì, hãy để con thấy bạn không bỏ cuộc. Nếu bạn muốn con yêu thích học hỏi, hãy cho con thấy bạn đọc sách, khám phá tri thức mỗi ngày.

Sự tích cực của cha mẹ quyết định tâm lý của con

Những bậc cha mẹ luôn tỏ ra chán nản, tiêu cực sẽ vô tình gieo vào tâm trí con niềm tin rằng cuộc sống là khó khăn và mệt mỏi. Ngược lại, khi bạn đối mặt với thử thách bằng một thái độ tích cực, con sẽ học được cách vượt qua khó khăn thay vì né tránh.

Theo Thuyết học tập xã hội của Albert Bandura, trẻ em bắt chước hành vi của người lớn thông qua quá trình quan sát. Vì vậy, cha mẹ chính là “tấm gương” phản chiếu mạnh mẽ nhất trong sự hình thành tư duy của trẻ.

2. Động viên con tìm ra đam mê và khám phá thế giới

Thuyết Động lực Tự chủ (Self-Determination Theory) của Deci & Ryan nhấn mạnh rằng, khi trẻ có quyền tự chủ trong lựa chọn, chúng sẽ có động lực nội tại mạnh mẽ hơn để theo đuổi đam mê một cách tự nguyện.

Đừng áp đặt – Hãy gợi mở
Một trong những sai lầm lớn nhất của cha mẹ là muốn con trở thành người mình mong muốn, thay vì giúp con tìm ra điều thực sự phù hợp với mình.

• Nếu con thích vẽ, đừng ép con học toán giỏi.
• Nếu con thích thể thao, đừng bắt con ngồi yên một chỗ chỉ để đọc sách.
• Nếu con thích khám phá, hãy để con được trải nghiệm thay vì kìm hãm.

Để con tự đưa ra quyết định và chịu trách nhiệm về chúng
Khi trẻ có quyền lựa chọn, chúng sẽ cảm thấy có trách nhiệm với quyết định của mình. Ví dụ: thay vì ép con học piano, hãy hỏi:
“Con muốn thử piano hay violin trước?”

3. Đừng sợ con thất bại – Vì đó là cách con học hỏi

Từ nghiên cứu của Carol Dweck và cộng sự về "Tư duy phát triển" (Growth Mindset), trẻ em tin rằng thất bại là một phần của học tập sẽ có xu hướng bền bỉ và sáng tạo hơn trong cuộc sống.

Sai lầm không phải thất bại – Đó là một phần của thành công
Nhiều cha mẹ có xu hướng bảo bọc con quá mức, sợ con thất bại, sợ con tổn thương. Nhưng chính những vấp ngã sẽ giúp con học cách đứng lên mạnh mẽ hơn.

Thay vì nói:
“Con mà làm thế là sẽ thất bại đấy!”
Hãy thử:
“Nếu con thử cách này và không thành công, con rút ra được bài học gì?”

Tạo không gian để con thử nghiệm và sáng tạo
Hãy để con được thử – sai – học hỏi trong một môi trường an toàn. Khi con dám bước ra khỏi vùng an toàn của mình, đó là lúc con phát triển thực sự.

4. Lắng nghe và đồng hành – Sự thấu hiểu tạo nên cảm hứng

Từ Thuyết Gắn kết Cảm xúc (Attachment Theory) của John Bowlby chỉ ra rằng, khi trẻ cảm thấy được thấu hiểu và hỗ trợ về mặt cảm xúc, chúng sẽ có nền tảng tâm lý vững chắc để phát triển tư duy tích cực.

Thay vì chỉ dạy, hãy lắng nghe con nhiều hơn
Đôi khi, điều con cần không phải là lời khuyên, mà là một người sẵn sàng lắng nghe chúng. Khi con kể về ước mơ của mình, hãy thể hiện sự hứng thú thay vì vội vàng đánh giá.

Công nhận cảm xúc của con thay vì bác bỏ
Ví dụ, nếu con nói:
“Con cảm thấy rất buồn vì bài kiểm tra hôm nay không tốt.”
Đừng phản ứng kiểu:
“Có gì đâu mà buồn, lần sau cố hơn là được.”
Thay vào đó, hãy nói:
“Mẹ hiểu mà, ai cũng có lúc không như mong muốn. Con có muốn mẹ giúp con tìm cách làm tốt hơn lần sau không?”

5. Tạo những khoảnh khắc đáng nhớ – Vì cảm hứng đến từ trải nghiệm

Những kỷ niệm đẹp sẽ trở thành động lực suốt đời! Theo nghiên cứu của Martin Seligman về tâm lý học tích cực, những ký ức đẹp trong tuổi thơ giúp trẻ hình thành một tư duy hạnh phúc, điều này ảnh hưởng lớn đến khả năng thành công trong tương lai.
Con cái không chỉ học từ những bài giảng, mà từ những khoảnh khắc ấm áp và ý nghĩa mà cha mẹ tạo ra.

• Cùng con đọc sách mỗi tối.
• Dành thời gian cùng con nấu ăn, chơi thể thao.
• Đưa con đi những chuyến du lịch khám phá, để con mở rộng thế giới của mình.

Kết luận: Truyền cảm hứng là trao cho con niềm tin vào chính mình

Nuôi dạy con không chỉ là dạy con cách sống, mà còn là giúp con tìm thấy ánh sáng trong chính tâm hồn mình. Mỗi lời động viên, mỗi hành động tử tế của bạn hôm nay có thể trở thành một phần ký ức đẹp đẽ trong tim con, giúp con vững bước trên hành trình trưởng thành.

Hãy để con cảm nhận rằng chúng luôn được yêu thương, luôn có thể mơ ước và dám thử thách chính mình. Hãy là người luôn đứng phía sau, nhẹ nhàng đỡ con dậy khi con vấp ngã, cổ vũ con khi con do dự và chúc mừng con khi con thành công. Vì hơn ai hết, cha mẹ chính là người gieo hạt giống cảm hứng đầu tiên vào tâm hồn con trẻ – một hạt giống có thể nảy mầm thành những ước mơ rực rỡ trong tương lai.

Mỗi khoảnh khắc bạn đồng hành cùng con hôm nay, sẽ trở thành nguồn cảm hứng theo con suốt đời!