Tâm lý trẻ em là gì?

Tâm lý trẻ em là một phần quan trọng của tâm lý học phát triển, nó rất rộng lớn và là chủ đề được nhiều nhà tâm lý học quan tâm nghiên cứu. Ngành này tập trung vào việc nghiên cứu quá trình tâm lý đưa ra những phương pháp tư vấn trị liệu cho những đứa trẻ từ khi sinh ra cho đến khi chúng thành niên. Nhưng trong đó, các nhà nghiên cứu đặc biệt quan tâm đến những thay đổi tâm lý xảy ra trong thời thơ ấu của trẻ. 

Phạm vi nghiên cứu bao gồm các kĩ năng vận động, phát triển nhận thức, kĩ năng ngôn ngữ, thay đổi về mặt xã hội, phát triển tình cảm... 

Hiểu được tâm lý trẻ là điều cần thiết.

Những bậc cha mẹ sẽ có cách giải thích về khả năng và những kĩ năng của con mình hoặc vì sao con mình lại có kĩ năng này mà lại thiếu một kĩ năng khác. Nhưng khi bạn không hiểu về con mình, bạn có thể giải thích sai hoặc đánh giá sai vì những khả năng của chúng. Đôi gì điều này có thể vô hại nhưng phần lớn chúng gây những tác hại rất lớn. Vai trò của cha mẹ là chìa khóa trong sự phát triển tâm lý của trẻ. Nếu thiếu nhận thức về sự phát triển của trẻ có thể dẫn đến sự phán đoán kém của trẻ và dẫn đến những người cha mẹ sẽ đưa ra những quyết định không đúng đắn. 

Một nghiên cứu của tiến sĩ Brenda Volling, giám đốc và là nhà nghiên cứu của Đại học Michigan cho biết trẻ em sẽ bị ảnh hưởng trực tiếp từ giai đoạn mà cha mẹ đang chăm lo cho sự phát triển của chúng. Do đó, các bậc phụ huynh cần tự học về những khía cạnh khác nhau trong tâm lý của một đứa trẻ, đó là những điều quan trọng có ý nghĩa to lớn trong việc phát triển tinh thần và nhân cách của trẻ. 

Mẹo để hiểu tâm lý con bạn tốt hơn

Nhà tâm lý học trẻ nổi tiếng Jean Piaget nói " Theo quan điểm đạo đức, một đứa trẻ sinh ra không tốt hay xấu nhưng chúng sẽ là bậc thầy trong vận mệnh của chính mình". 

Việc làm cha mẹ không chỉ cung cấp những điều cần thiết về vật chất cho con cái của bạn mà còn cần phải cho chúng cảm thấy được những tình cảm, sự bao bọc, chở che và thấu hiểu của bạn. Dưới đây là một số mẹo cơ bản giúp hiểu tâm lý trẻ dễ dàng hơn:

1. Quan sát chính là chìa khóa

Một trong những cách đơn giản nhất nhưng lại hiệu quả nhất để hiểu về tâm lý trẻ đó chính là quan sát. Hãy thể hiện sự quan tâm của bạn đến những gì con bạn đang làm hoặc đang nói, quan sát hành động và biểu hiện, tính khí của chúng khi ăn, ngủ và chơi. Hãy nhớ rằng con của bạn là duy nhất và có thể nó sẽ có một tính khí nổi bật nào đó ngay cả khi nó lớn lên. Vì vậy hãy tránh so sánh con bạn với những đứa trẻ khác, vì đó không chỉ làm tăng áp lực đối với việc bạn dạy con mà còn làm đứa trẻ cảm thấy bản thân mình bị kém cỏi hơn so với những đứa trẻ khác. 

Hãy tự hỏi mình bằng một vài câu hỏi để có thể giúp bạn hiểu được tâm lý của những đứa trẻ:

• Con thích làm gì nhất? 

• Con bạn phản ứng như thế nào khi chúng gặp phải điều chúng không thích chẳng hạn như phải ăn rau, ngủ sớm hay phải làm bài tập về nhà. 

• Xã hội là như thế nào với chúng? Liệu con bạn có muốn chia sẻ hay thử làm những điều mới mẻ trong cuộc sống hay không?

• Con bạn làm quen với những môi trường xung quanh trong bao lâu? Liệu chúng có nhanh chóng thích nghi với những sự thay đổi mới trong môi trường quanh mình hay không?

Trong khi bạn tự trả lời những câu hỏi này hãy nhớ chỉ quan sát thật chăm chú và đừng so sánh con bạn với bất kì đứa trẻ nào cả.

2. Dành thời gian thật "chất lượng" bên cạnh con mình

Những bậc cha mẹ ngày nay hầu như rất bận rộn với công việc gia đình lẫn công việc xã hội, chúng ta gọi nó là đa nhiệm nghĩa là cùng một lúc một người cha hay người mẹ phải lo rất nhiều công việc khác nhau cùng một lúc trong đó có cả việc chăm sóc con của mình. Nếu bạn vẫn thường dành thời gian cho con của mình theo cách này thì đã đến lúc phải thay đổi rồi đấy. Nếu bạn muốn hiểu tâm lý của con mình thì bạn cần phải dành thời gian cho chúng. 

• Thời gian bạn dành cho lũ trẻ ở bàn ăn tối hoặc đưa chúng đến trường là vẫn chưa đủ. Bạn cần phải dành thời gian để trò chuyện và chơi đùa cùng với chúng. Hãy dành cho bọn trẻ những khoảng thời gian thật ý nghĩa để có  thể hiểu được tâm lý của chúng rõ hơn.
• Các cuộc trò chuyện giữa bạn và con mình sẽ cho bạn biết được những gì đang xảy ra trong cuộc sống của chúng ở trường học và cả ở trong nhà. Hãy thử tìm hiểu âm nhạc yêu thích, chương trình yêu thích của con bạn là gì? Điều gì làm con bạn vui mừng và điều gì khiến chúng cảm thấy bực bội?
• Khoảng thời gian thật chất lượng không hẳn lúc nào cũng có nghĩa là nói chuyện hay làm việc cùng nhau. Đôi khi bạn chỉ cần ngồi cùng con mình và lặng lẽ quan sát chúng, từ đó bạn có thể thu thập được nhiều thứ ẩn khuất trong tâm lý của con mình.

3. Trẻ em cần sự chú ý tuyệt đối từ bạn

Khi bạn có kế hoạch dành thời gian với con cái của mình, hãy lên kế hoạch làm điều đó ngay đừng do dự. Con bạn xứng đáng nhận được sự chú ý toàn tâm của bạn. Nếu bạn cố gắng trò chuyện với một đứa trẻ trong khi bạn đang nấu ăn, lái xe hay làm một việc gì đó khác thì rất có thể bạn đã bỏ lỡ nhiều thứ quan trọng mà con bạn có thể cho bạn biết về bản thân mình. 

Hãy lên kế hoạch ít nhất cho một hoạt động mà cho phép bạn dành hoàn toàn thời gian riêng với con mình. Khi bạn toàn tâm chú ý đến đứa trẻ, chúng sẽ cảm thấy an toàn và sẽ mở rộng bản thân chúng hơn giúp bạn hiểu được nhiều hơn về chúng.

4. Chú ý đến môi trường của con bạn

Nghiên cứu đã chứng minh rằng hành vi và thái độ của một đứa trẻ đượchình thành chủ yếu do môi trường mà chúng đang sống và phát triển. Để hiểu về một đứa trẻ tốt hơn,bạn nên chú ý đến môi trường chúng đang tiếp xúc. 

Nghiên cứu cũng chỉ ra rằng môi trường có thể ảnh hưởng đến sự phát triển trí não của trẻ do đó chúng cũng ảnh hưởng đến sự phát triển ngôn ngữ và kĩ năng nhận thức của con bạn. Cụ thể điều này hãy so sánh môi trường nhà ở so với những nơi khác. 

Hành vi của một đứa trẻ phụ thuộc phần lớn vào những người xung quanh và cách họ giao tiếp với chúng. Vì dụ con của bạn trở nên hung dữ hay tự tách ly mình với xã hội thì bạn có thể biết được điều gì đang xảy ra thông qua những người xung quanh và những người từng tiếp xúc với đứa trẻ. 

5. Hiểu được các chức năng não bộ của một đứa trẻ

Cha mẹ thường có thể biết được sinh lý của một đứa trẻ nhưng họ lại không biết não của một đứa trẻ hoạt động như thế nào. Bộ não được hình thành bởi những trải nghiệm mà đứa trẻ có, và điều này lần lượt ảnh hưởng tới cách mà chúng phản ứng với những tình huống khác nhau. 

Hiểu được các chức năng não bộ của trẻ có thể giúp bạn tìm hiểu rõ về hành vi của trẻ, khả năng quyết định, khả năng xã hội, khả năng logic hay khả năng nhận thức của trẻ.

Những kinh nghiệm sai lầm có thể dẫn đến những phản ứng tiêu cực trong tâm trí của con bạn, điều này sẽ ảnh hưởng lớn đến sự phát triển tổng thể của bé.

Biết não bộ hoạt động như thế nào sẽ giúp bạn có thể biến những trải nghiệm tiêu cực trở thành những trải nghiệm hay cơ hội tốt cho đứa trẻ.

Theo Daniel J. Siegel, tác giả của cuốn The Whole Brain Brain: 12 Chiến Lược Cách Mạng để Nuôi Dạy Con Bạn Phát Triển, bạn có thể giúp con mình xây dựng một nền tảng vững chắc cho cuộc sống lành mạnh trong xã hội và tình cảm, giúp chúng xử lý các tìnhhuống khó khăn một cách dễ dàng, bằng cách hiểu về các chức năng của não bộ.